ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΕΔΕ ΙΩΑΝΝΙΝΑ
ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΤΟΠ. ΑΥΤ/ΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΟΡΩΝ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΕΔΕ
ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΛΙΜΝΗΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΑΝΤΗ
Το συνέδριο της ΚΕΔΕ πραγματοποιείται σε μία πολύ δύσκολη, για τη χώρα και την Αυτοδιοίκηση, εποχή. Η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας επηρέασε και τον χαρακτήρα των διεκδικήσεων της ΚΕΔΕ. Οι μάχες που δόθηκαν ήταν δύσκολες και πολυεπίπεδες. Δεν τις κερδίσαμε όλες. Αποφύγαμε όμως τα χειρότερα. Κρατήσαμε τους δήμους ζωντανούς και κερδίσαμε ορισμένες νίκες που δίνουν νέα πνοή και προοπτική στην Αυτοδιοίκηση.
Οι κινητοποιήσεις και ο αγώνας μας απέδωσαν και έστω στο τέλος του χρόνου, πήραμε το σύνολο της ΣΑΤΑ και των «παρακρατηθέντων» (σύνολο 257 εκατ.). Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτές οι κατανομές αποτέλεσαν ανάσα ζωής για πολλούς δήμους. Στις επιτυχίες μας θα πρέπει να συμπεριληφθεί η κατά προτεραιότητα εξόφληση των ληξιπροθέσμων οφειλών των δήμων όπως και η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, η περίοδος χάριτος και η μείωση του επιτοκίου δανεισμού μας από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Μετά από έντονες και δύσκολες διαβουλεύσεις συμφωνήθηκε η χρηματοδότηση, των δήμων για τη φετινή χρονιά, να ανέλθει στα 2.882 εκ.€. Δεν είναι αυτό που διεκδικούσαμε αλλά είναι το ελάχιστο ποσό που απαιτείται για τη στοιχειώδη λειτουργία των δήμων. Στα θετικά επίσης της διεκδικητικής μας πολιτικής θα πρέπει να συμπεριληφθεί το σταθερό δωδεκατημόριο που εφαρμόζεται το 2013 και περιλαμβάνει ΚΑΠ, ΣΑΤΑ και παρακρατηθέντα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μειώσεις των πόρων της Αυτοδιοίκησης σε σύνολο ξεπερνούν το 55%.
Το κεντρικό κράτος, τη στιγμή που το ζητούμενο είναι η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, η αποκέντρωση και η σφυρηλάτηση των δημοκρατικών θεσμών, δεν εφαρμόζει το Σύνταγμα και τους νόμους που το ίδιο ψήφισε. Αντίθετα, προσπαθεί σαν στρείδι να εγκλωβίσει τις όποιες πρωτοβουλίες και να ελέγξει τα πάντα από το κέντρο. Πιο χαρακτηριστικό μέτρο από τη δημιουργία του λεγόμενου Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, δεν υπάρχει. Ένας γραφειοκρατικός μηχανισμός που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη διοικητική αυτοτέλεια των δήμων, και προσπαθεί όχι απλώς να ελέγξει, αλλά και να επιβάλλει πολιτικές στους πάντες και τα πάντα. Είναι σίγουρο ότι κάτι τέτοιοι μηχανισμοί είναι καταδικασμένοι όχι μόνο πολιτικά, αλλά από την ίδια την διαρθρωτική και λειτουργική τους αδυναμία. Όπως είναι επίσης γεγονός ότι ο Ν. 3852/2010 κάλυπτε το πεδίο του ελέγχου των ΟΤΑ, άρα η δημιουργία του παρατηρητηρίου σε άλλες σκοπιμότητες και επιδιώξεις στοχεύει.
Την προηγούμενη φορά που συζητήσαμε τον τρόπο κατανομής των κρατικών επιχορηγήσεων ήταν ουσιαστικά στο συνέδριο τη Χαλκιδικής. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν δεκαπέντε χρόνια. Μεσολάβησαν μεταφορές αρμοδιοτήτων, το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και δύο απογραφές πληθυσμού. Κυρίως όμως, στα χρόνια που πέρασαν η κατανομή των ΚΑΠ υπέστη τόσες τροποποιήσεις, ώστε η σημερινή της δομή να είναι αδιαφανής και άδικη.
Η οικονομική επιτροπή πρότεινε στο ΔΣ της ΚΕΔΕ την επανεξέταση της κατανομής των ΚΑΠ, με βάση τα νέα δεδομένα. Με την απόφαση του, το ΔΣ ανέθεσε την εκπόνηση της μελέτης στην ΕΕΤΑΑ. Μετά από αλλεπάλληλες συνεδριάσεις της επιτροπής οικονομικών και του ΔΣ της ΚΕΔΕ βρισκόμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να σας παρουσιάσουμε τις βασικές αρχές του νέου τρόπου κατανομής των ΚΑΠ.
Για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε θέσαμε εξ αρχής ορισμένες παραδοχές:
- Τα προτεινόμενα κριτήρια κατανομής να είναι σύμφωνα με το άρθρο 259 του Ν.3852/2010.
- Οι πρόσθετες χρηματοδοτήσεις που αφορούν αρμοδιότητες που μεταβιβάσθηκαν στους Δήμους από 2001- 2012 (παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και των χώρων άθλησης, Σχολικών Φυλάκων και εργαζομένων σε προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι / Κοινωνική Μέριμνα και για ΑμεΑ, δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού των ΤΥΔΚ των Κρατικών Περιφερειών, δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού ΙΔΟΧ για τον καθαρισμό σχολικών μονάδων κλπ), οι οποίες σήμερα έχουν ενσωματωθεί στους ΚΑΠ, να αποτελούν διακριτή χρηματοδότηση.
- Ο πληθυσμός που θα χρησιμοποιηθεί είναι ο de facto (πραγματικός) πληθυσμός, με προσαρμογή των ακραίων περιπτώσεων.
- Να υπάρξει ανώτατο όριο μειώσεων των ΚΑΠ σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό του 2013, με αναλογική μείωση των αναμενόμενων αυξήσεων που παρατηρούνται σε δήμους.
Με βάση τα παραπάνω προχωρήσαμε στον ορισμό των κριτηρίων κατανομής, που προτείνουμε να είναι:
Ελάχιστο κόστος λειτουργίας – πληθυσμός: Το ελάχιστο κόστος λειτουργίας των δήμων περιλαμβάνει τις δαπάνες που συνδέονται με την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, με βάση τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και το Ν. 3852/10 «Πρόγραμμα Καλλικράτης. Για τον προσδιορισμό της χρηματοδότησης του ελάχιστου κόστους λειτουργίας δημιουργήθηκε κατηγοριοποίηση των Δήμων σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Α. Μητροπολιτικές περιοχές – Περιφέρεια Αττικής πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης, Β. Ηπειρωτικοί δήμοι, Γ. Νησιωτικοί Δήμοι. Η κάθε κατηγορία διαχωρίζεται σε υποκατηγορίες ανάλογα με τον πληθυσμό και χρηματοδοτείται με συγκεκριμένο ποσό ανά κάτοικο.
Έκταση: Η κατανομή στους Δήμους, για το συγκεκριμένο κριτήριο, πραγματοποιείται ανάλογα με τη έκτασή του κάθε Δήμου.
Διοικητικά – Δημοτική αποκέντρωση: Στο κριτήριο αυτό περιλαμβάνονται: Δημοτικές ενότητες (αριθμός ανά Δήμο), Δημοτικές / τοπικές κοινότητες (αριθμός ανά Δήμο), Οικισμοί (αριθμός ανά Δήμο).
Διοικητική υποστήριξη: Πρωτεύουσες νομών – επαρχείων – έδρες Ν.Δ.: Το ελάχιστο κόστος λειτουργίας τους, των δήμων αυτών, παρουσιάζεται αυξημένο λόγω της διοικητικής υποστήριξης που παρέχουν στους άλλους Δήμους και των εξωτερικών επιβαρύνσεων που συνεπάγεται η διοικητική τους θέση. Έγινε ταξινόμηση των δήμων που ασκούν διοικητική εξυπηρέτηση σε πέντε κατηγορίες, ανάλογα με το επίπεδο της διοικητικής εξυπηρέτησης που παρέχουν. Η χρηματοδότηση προτείνεται να πραγματοποιηθεί με συγκεκριμένο ποσό, ανάλογα με την κατηγορία για την κάλυψη των γενικών εξόδων και μετακινήσεων.
Προσδιορισμός ορεινότητας: Ο προσδιορισμός της ορεινότητας είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα που το δυσκολεύει ακόμα περισσότερο η πολυνομία που υπάρχει. Προτείνουμε η κατανομή να πραγματοποιηθεί, όπως στην περίπτωση της διοικητικής υποστήριξης, με συγκεκριμένο ποσό ανά κάτοικο του ορεινού διαμερίσματος σε συνάρτηση και με τον συνολικό πληθυσμό του Δήμου.
Νησιωτικότητα: Η νησιωτικότητα περιλαμβάνεται στο ελάχιστο κόστος με αυξημένο ποσό ανά κάτοικο. Επιπρόσθετα για τους νησιωτικούς Δήμους κάτω των 6.000 κατοίκων προτείνεται πρόσθετη χρηματοδότηση.
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω ότι το σημερινό σύστημα κατανομής είναι τόσο τροποποιημένο – διαστρεβλωμένο που δεν επιτρέπει τις άμεσες συγκρίσεις με οποιαδήποτε προσομοίωση με βάση τα παραπάνω κριτήρια.
Είναι γεγονός ότι η κατανομή των ΚΑΠ αποτελεί μία σπουδαία πολιτική επιλογή που θα ορίσει τα οικονομικά των δήμων μας για την επόμενη δεκαετία. Παρατηρείται μία μεγάλη δυσκολία στον καθορισμό ενός συστήματος κατανομής δίκαιου και αντικειμενικού, το οποίο θα καλύπτει τις περισσότερες τοπικές ιδιομορφίες. Αυτό συμβαίνει για ένα και μόνο λόγο που νομίζω ότι είναι το σημαντικότερο εύρημα της έρευνας. Το συνολικό ελάχιστο κόστος λειτουργίας των δήμων, χωρίς το κόστος των ανταποδοτικών υπηρεσιών, ανέρχεται σε 2,6 δις €. Το δωδεκατημόριο που κατανέμεται δεν ξεπερνάει το 1,3 δις €. Εντοπίζεται δηλαδή ένα χρηματοδοτικό κενό 1,3 δις €. Με χρηματοδοτημένο το 50% του ελάχιστου κόστους λειτουργίας των δήμων πως εφαρμόζεται το άρθρο 102 του Συντάγματος που αναφέρει ρητά ότι«το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης…»;
Η λύση είναι μία και αυτό θα πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη μου, το βασικό διεκδικητικό αίτημα του συνέδριου. Να αποδοθούν οι πόροι που ανήκουν στην ΤΑ. Να μεγαλώσει η «πίττα» όχι για να κάνουμε πιο εύκολη την κατανομή των ΚΑΠ αλλά για να μπορέσουμε να υπηρετήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους συμπολίτες μας τη δύσκολη αυτή εποχή.
