Όταν Σουλτάνος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ο Σουλεϊμάν (1520-1566 μΧ), που επονομάστηκε «Μεγαλοπρεπής» και «Νομοθέτης», η Τουρκία έφτασε στο απόγειο της δύναμής της. Θέλησε τότε ο Σουλεϊμάν να υποτάξει και τους κατοίκους των Αγράφων, που διατηρούσαν ένα είδος αυτονομίας. Έστειλε πολυάριθμο στρατό με τον αρχιστράτηγο της Θεσσαλίας, που υπογράφει ως Βεϊλέρ Βεγί πασάς, χωρίς όμως να τα καταφέρει. Κάλεσε τότε ο Τούρκος αρχιστράτηγος τους προύχοντες των Αγράφων στο χωριό Τσαμάσι (σημερινή Ανάβρα) της Καρδίτσας που βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Κατάχλωρου και ονομαζόταν τότε Ταμάσιον.

Η συνάντηση έγινε στις 10 Μαΐου 1525 και εκεί υπογράφηκε η περίφημη «Συνθήκη Ταμασίου», που είναι το παλαιότερο κείμενο αυτού του είδους. Με τη συνθήκη αυτή:

1. Αναγνωρίζεται η αυτονομία των χωριών των Αγράφων, που θα διοικούνταν από Συμβούλιο με έδρα την ονομαστή κωμόπολη Νεοχώρι στο οροπέδιο της Νευρόπολης.
2. Απαγορεύεται να κατοικούν Τούρκοι στα χωριά αυτά, εκτός από το Φανάρι.
3. Επιτρέπεται η επικοινωνία πεδινών και ορεινών τόπων, που είναι απαραίτητη για τους ορεινούς γενικά πληθυσμούς και ειδικά για τους κτηνοτρόφους των Αγράφων.
4. Κάθε κοινότητα υποχρεώνεται να πληρώνει στην Πύλη 50.000 γρόσια το χρόνο, που θα στέλνονται στην Κωνσταντινούπολη από το Συμβούλιο με έμπιστο πρόσωπο.

Οι Οθωμανοί προχώρησαν στην υπογραφή της συνθήκης καθώς έκριναν ασύμφορη την εγκατάσταση φρουράς για τον στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής, λόγω του ιδιαίτερα δύσβατου εδάφους και του ανυπότακτου χαρακτήρα των κατοίκων. Θεώρησαν προτιμότερο να παραχωρήσουν στην περιοχή καθεστώς αυτονομίας και να εισπράττουν μία σταθερή φορολογία.

Μετά την συνθήκη η περιοχή των Αγράφων γνώρισε οικονομική ανάπτυξη παρά την υποχρέωση να καταβάλλει ετήσια φορολογία στις Οθωμανικές αρχές. Την περίοδο αυτή κατασκευάστηκαν στα Άγραφα μεγάλες εκκλησίες και μοναστήρια και αναπτύχθηκε η τέχνη της αγιογραφίας. Η περιοχή προσέλκυσε ανθρώπους των γραμμάτων όπως ο Ευγένειος Γιαννούλης ο Αιτωλός που ίδρυσε το Ελληνομουσείο Αγράφων, ανώτατη σχολή γραμματικών και θρησκευτικών σπουδών. Άλλη συνέπεια της συνθήκης ήταν τα Άγραφα να συγκεντρώσουν πολλούς φυγάδες που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τις οθωμανικές αρχές οι οποίοι συγκρότησαν μαζί με ντόπιους οπλαρχηγούς σώματα κλεφτών. Η δράση των κλεφτών ήταν ιδιαίτερα έντονη στην περιοχή των Αγράφων.

Πρέπει πάντως να τονιστεί ότι οι Αγραφιώτες δεν απέκτησαν τότε για πρώτη φορά αυτά τα προνόμια. Απλώς, κατόρθωσαν να τα ανανεώσουν, ύστερα από την ανεπιτυχή απόπειρα των Τούρκων να τα περιορίσουν.

ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΑΜΑΣΙΟΥ

Απαντα τα χωρία των Αγράφων αποτελούσιν αυτονομίαν, η οποία διοικείται υπό συμβουλίου, έχοντος έδραν την παρά το οροπέδιον Νεβροπόλεως ονομαστήν κωμόπολιν (Κασαμπά) Νεοχώριον.
Ουδεμία τουρκική οικογένεια επιτρέπεται να κατοικήση εις τα χωρία των Αγράφων, εκτός του Φαναρίου.

Οι κάτοικοι των πεδινών και ορεινών μερών επικοινωνούν ελευθέρως.

Εκάστη κοινότης των Αγράφων υποχρεούται να πληρώνη εις την Υψηλήν Πύλην ετησίως πεντήκοντα χιλιάδας γρόσια. Το ποσόν δε τούτο θ’ αποστέλλεται παρά του ειρημένου συμβουλίου δι εμπίστου προσώπου εις την έδραν της ευδαιμονίας (Κ/πολιν). Εγένετω εν Ταμασίω τη 10η Μαίου 1525.

Βέιλερ Βέης Αρχιστράτηγος Θεσσαλίας
Οι προύχοντες των Αγράφων