Στρατιωτικός και πολιτικός, με έντονη δράση στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στο Βουνέσι (σημερινό Μορφοβούνι) Καρδίτσας, στις 4 Νοεμβρίου 1883. Πήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα και συμμετείχε στο κίνημα στο Γουδί (1909), που έφερε στην εξουσία τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το 1912, πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και διακρίθηκε σε πολλές μάχες. Μάλιστα στη Μάχη του Λαχανά, οι συμπολεμιστές του, του έδωσαν το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης». Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού (1916) συντάχθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και προσχώρησε στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης, ενώ στη Mικρασιατική εκστρατεία διακρίθηκε κατά την τουρκική αντεπίθεση στο Σαγγάριο, που προκάλεσε την κατάρρευση του Μετώπου. Μετά τη μικρασιατική Καταστροφή συμμετείχε στη δημιουργία της «Επαναστατικής Επιτροπής» που ανάγκασε τον βασιλιά Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του υιού του Γεωργίου Β’.
Ο Πλαστήρας κάλεσε από την εξορία τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για να ηγηθεί της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, που οδήγησαν στη Συνθήκη της Λωζάννης (1923).
Από το 1924 έως το 1933, ο Νικόλαος Πλαστήρας ζει μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Όταν στις εκλογές της 6ης Μαρτίου 1933 η αντιβενιζελική «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» αναδείχθηκε νικήτρια, ο Πλαστήρας προσπάθησε να αποτρέψει την πολιτική μεταβολή μ’ ένα πραξικόπημα που απέτυχε παταγωδώς. Με το ενδεχόμενο να διωχθεί ποινικά για εσχάτη προδοσία, αναχώρησε κρυφά και εγκαταστάθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας. Τελικά, δεν διώχθηκε για το πραξικόπημα, αλλά για το φιλοβενιζελικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935. Αν και βρισκόταν μακριά από την Ελλάδα, καταδικάστηκε σε θάνατο μαζί με τον Βενιζέλο.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, πρωτοστάτησε στη δημιουργία αντιδικτατορικής κίνησης. Μετά την Απελευθέρωση και τα «Δεκεμβριανά» (1944), ο Πλαστήρας διορίζεται πρωθυπουργός. Στην κυβέρνησή του συμμετέχουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις εκτός των κομμουνιστών. Επί της πρωθυπουργίας του υπεγράφη η Συμφωνία της Βάρκιζας (1945), βάσει της οποίας οι κομμουνιστές και το ΕΑΜ θα παρέδιδαν τον οπλισμό τους. Η δημοσίευση επιστολής του, που ζητούσε συνθηκολόγηση με την Ιταλία κατά τη διάρκεια του ελλληνοϊταλικού πολέμου, προκάλεσε την παραίτησή του στις 10 Απριλίου 1945.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου παρέμεινε εκτός πολιτικής σκηνής. Μετά τη λήξη του, ιδρύει την ΕΠΕΚ μαζί με τον Εμμανουήλ Τσουδερό και μετά τις εκλογές τις 5ης Μαρτίου 1950, σχηματίζει κυβέρνηση συνασπισμού με αντιπρόεδρο τον Γεώργιο Παπανδρέου, η οποία παρότι θα έχει ζωή μόλις πέντε μήνες, παίρνει μέτρα περιορίζοντας τις διώξεις των Αριστερών.
Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951, η ΕΠΕΚ ήρθε δεύτερη μετά τον Συναγερμό του Παπάγου. Σχηματίστηκε κυβέρνηση συνασπισμού με πρωθυπουργό τον Πλαστήρα, που λαμβάνει μέτρα για την ανασυγκρότηση της χώρας με έργα υποδομής, εθνικοποιήσεις, κοινωνικές παροχές, διανομή γης στους ακτήμονες και ψήφο στις γυναίκες.
Στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου του 1952, η έκκληση του Πλαστήρα προς την Αριστερά για συστράτευση πέφτει στο κενό. Η ΕΠΕΚ ηττάται κατά κράτος και διασπάται. Η πολιτική του καριέρα θα λάβει τέλος, όπως και η ζωή του, λίγους μήνες αργότερα, στις 26 Ιουλίου 1953.
Ο Πλαστήρας ήταν ικανότατος στρατιωτικός, τίμιος πολιτικός και υπόδειγμα ανθρώπου, που αγαπήθηκε πολύ από τον λαό. Η τεχνητή λίμνη του Ταυρωπού, που πρώτος αυτός οραματίστηκε, ονομάστηκε προς τιμήν του, Λίμνη Πλαστήρα.
