Ρογκατσάρια

Τα Ρογκατσάρια είναι πανάρχαιο παγανιστικό έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο παραμονή των Φώτων. Νέοι φορώντας προβιές, περιδιαβαίνουν τα σπίτια, ευχόμενοι «καλή χρονιά» σε όσους συναντούν στο δρόμο.

Το «μπουλούκι» (ή μπλούκι, στην τοπική διάλεκτο) αποτελείται από το γαμπρό, τη νύφη, τον παπά, το γιατρό, τον αγροφύλακα, τη γριά και τους αράπηδες (όλους τους ρόλους υποδύονται άντρες) που χρέος έχουν να προστατεύουν τη νύφη, για να μην την κλέψουν Ρογκατσαραίοι από άλλο μπουλούκι. Αν, ωστόσο, δεν καταφέρουν να αποτρέψουν την αρπαγή, τότε θα πρέπει να βάλουν τα δυνατά τους και να πάρουν πίσω τη Νύφη κι ο κλέφτης να πληρώσει και να δηλώσει υποταγή.

Τα πρόσωπα και τα σώματα όλων των Ρογκατσαραίων είναι καλυμμένα με προβιές, ενώ στη μέση τους κρέμονται κουδούνια. Το μπουλούκι συνοδεύεται πάντα από παραδοσιακή ορχήστρα, ενώ χαρακτηριστικός χορός είναι ο Ρογκατσιάρης. Στόχος είναι να περιδιαβούν όλα τα σπίτια του χωριού και να μαζέψουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούν, τόσο για τη συντήρηση των φορεσιών, όσο και για το παραδοσιακό γλέντι που ακολουθεί, το βράδυ, ανήμερα των Θεοφανείων.

Το Γλέντι των Ρογκατσαραίων λαμβάνει χώρα στις 5 Ιανουαρίου και κατά τη διάρκειά του γίνεται γλέντι με φαγητό και άφθονο ποτό, με χρήματα που έχουν συγκεντρωθεί από τα Ρογκατσάρια.

Κούλουμα

Την Καθαρά Δευτέρα, τη πρώτη μέρα της νηστείας ξεκινάει στην ουσία η “κάθαρση” των ανθρώπων πνευματικά και σωματικά. Οι νοικοκυρές συνήθιζαν να πλένουν και να βάφουν άσπρα τα σπίτια εκείνη την ημέρα με σκοπό να φύγουν όλα τα κακά πνεύματα. Παράδοση που ήρθε αργότερα είναι η έξοδος του κόσμου στην εξοχή, γνωστή και ως “κούλουμα”, με σκοπό τον εορτασμό και το πέταγμα του χαρταετού που συμβολίζει την απελευθέρωση του ανθρώπου από κάθε τι κακό.

Χελιδόνα

Την πρώτη Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής ισημερίας, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού, την «χελιδόνα», και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα χελιδονίσματα. Το έθιμο της χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας.

Οι «Χελιδονιστές», οι οποίοι είναι κυρίως παιδιά αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ενήλικες, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τραγούδια για τον ερχομό των χελιδονιών. Παλιά, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι, αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα. Τα λεφτά καθώς και ότι προϊόντα μάζευαν τα παιδιά τα αφιέρωναν στην εκκλησία. Κάποια «χελιδονίσματα» χαιρετίζουν το έαρ, την άνοιξη και απαγγέλλουν στίχους, για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο μήνα του, τον Φλεβάρη.

Αφανός

Το βράδυ της Ανάστασης και την ώρα που ο παπάς δίνει το Άγιο φως, οι νέοι του χωριού βάζουν φωτιά στον “αφανό”, το ομοίωμα του Ιούδα, μια μεγάλη θημωνιά με κέδρα, και ψάλλουν το “Χριστός Ανέστη”.

Το έθιμο που συμβολίζει την ανάσταση και ανάληψη του Χριστού στον ουρανό, παραμένει ζωντανό στα χωριά Μορφοβούνι – Μεσενικόλα – Κρυονέρι, Νεοχώρι κ.α.

Σίγνα

Πρόκειται για ένα καθαρά θρησκευτικό έθιμο, κατά το οποίο, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, μετά τη λειτουργία, σχηματίζεται πομπή με τα λάβαρα, τις εικόνες, τα εξαπτέρυγα, τον ιερέα και τους ψάλτες, ενώ ακολουθούν οι πιστοί με τις λαμπάδες.

Η πομπή κάνει τον κύκλο του χωριού ψάλλοντας, εν χορώ, το “Χριστός Ανέστη”, ενώ στις εισόδους του χωριού ψάλλονται δεήσεις. Έτσι, σύμφωνα με την παράδοση, ξορκίζεται το κακό.